“Katyn”
Συνηθίζουμε να θεωρούμε το χρόνο ως ένα “κάτι” στο οποίο απλά ζούμε “μέσα” του. Γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε και πεθαίνουμε μέσα στο ποτάμι του χρόνου που κυλάει ασταμάτητα κι εμείς σαν αδύναμοι κολυμβητές πάμε με τα νερά του. Μια τέτοια αντίληψη για το χρόνο τον τοποθετεί αυτόματα έξω από εμάς και καθιστά την ιστορία μια απλή διαδοχή γεγονότων που περιγράφουν σε πρώτη φάση οι δημοσιογράφοι και δευτερευόντως και πιο εμπεριστατωμένα οι ιστορικοί επιστήμονες.
Τι γίνεται όμως αν θεωρήσουμε ότι ο χρόνος δεν είναι απλώς κάτι έξω από εμάς, ότι βρίσκεται τόσο έξω μας όσο και μέσα μας; Ο άνθρωπος τότε γίνεται το κατεξοχήν “χρονικό” ον, το οποίο, όχι μόνο βιολογικά αλλά και ουσιωδώς, από τη στιγμή που γεννιέται βαδίζει προς το 'τέλος' του. Η ιστορία παύει να είναι εκείνη η διαδοχή γεγονότων, η καταγραφή και η ανάλυσή τους και γίνεται το στοιχείο εκείνο που καθορίζει συνεχώς και ως προς την ουσία του τον τρόπο που είμαστε.
Σύμφωνα με μια τέτοια θεώρηση το κάθε γεγονός ως τέτοιο αλλάζει υφή και βαρύτητα. Παύει να αντλεί την ουσία του από τις ευκαιριακές περιγραφές των δημοσιογράφων και την εκάστοτε πολιτική προπαγάνδα. Σταματά να αναζητά αντικειμενικότητα στις κριτικές αναλύσεις των ιστορικών επιστημόνων.
Μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα προσπαθεί να προσεγγίσει και ο διάσημος Πολωνός σκηνοθέτης Andrzej Wajda ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της ιστορίας της πατρίδας του, αυτό της εκτέλεσης 20.000 Πολωνών αξιωματικών στο δάσος του Katyn την άνοιξη του 1943. Έχοντας και ο ίδιος προσωπική εμπειρία από το γεγονός, αφού ο πατέρας του ήταν ένα από τα θύματα του μαζικού αυτού εγκλήματος, ο σκηνοθέτης μας διηγείται μία ιστορία που έχει ως κεντρικό άξονα τις αγωνίες και το αντίκτυπο που φέρνει ο πόλεμος στις ζωές των ανθρώπων. Κι ενώ εδώ η ιστορική αλήθεια και η αποκατάστασή της έχει μία σημασία, αυτό που αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία δεν είναι παρά η περιγραφή της αλήθειας που με αδιαμφισβήτητο τρόπο βιώνει ο κάθε άνθρωπος καθημερινά.
Με λίγα λόγια, το “Katyn” προσπαθεί να επαναφέρει τα πράγματα σε μία βάση που συχνά ξεχνάμε ή αμελούμε. Μέσα από μία βαθιά και γεμάτη βιωματική εμπειρία καλλιτεχνική ματιά, μας υπενθυμίζει ότι πέρα από όσα λέγονται και γράφονται, είτε βρισκόμαστε στην Πολωνία της δεκαετίας του '40, είτε στην Ελλάδα του 2008, η πραγματική ιστορία και το νόημά της θα γράφεται, πάντα και κατά πρώτο λόγο, στις ίδιες τις ζωές των ανθρώπων.
Γιώργος Φιλιππόπουλος
yorgosfilippopoulos@yahoo.gr
Συνηθίζουμε να θεωρούμε το χρόνο ως ένα “κάτι” στο οποίο απλά ζούμε “μέσα” του. Γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε και πεθαίνουμε μέσα στο ποτάμι του χρόνου που κυλάει ασταμάτητα κι εμείς σαν αδύναμοι κολυμβητές πάμε με τα νερά του. Μια τέτοια αντίληψη για το χρόνο τον τοποθετεί αυτόματα έξω από εμάς και καθιστά την ιστορία μια απλή διαδοχή γεγονότων που περιγράφουν σε πρώτη φάση οι δημοσιογράφοι και δευτερευόντως και πιο εμπεριστατωμένα οι ιστορικοί επιστήμονες.
Τι γίνεται όμως αν θεωρήσουμε ότι ο χρόνος δεν είναι απλώς κάτι έξω από εμάς, ότι βρίσκεται τόσο έξω μας όσο και μέσα μας; Ο άνθρωπος τότε γίνεται το κατεξοχήν “χρονικό” ον, το οποίο, όχι μόνο βιολογικά αλλά και ουσιωδώς, από τη στιγμή που γεννιέται βαδίζει προς το 'τέλος' του. Η ιστορία παύει να είναι εκείνη η διαδοχή γεγονότων, η καταγραφή και η ανάλυσή τους και γίνεται το στοιχείο εκείνο που καθορίζει συνεχώς και ως προς την ουσία του τον τρόπο που είμαστε.
Σύμφωνα με μια τέτοια θεώρηση το κάθε γεγονός ως τέτοιο αλλάζει υφή και βαρύτητα. Παύει να αντλεί την ουσία του από τις ευκαιριακές περιγραφές των δημοσιογράφων και την εκάστοτε πολιτική προπαγάνδα. Σταματά να αναζητά αντικειμενικότητα στις κριτικές αναλύσεις των ιστορικών επιστημόνων.
Μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα προσπαθεί να προσεγγίσει και ο διάσημος Πολωνός σκηνοθέτης Andrzej Wajda ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της ιστορίας της πατρίδας του, αυτό της εκτέλεσης 20.000 Πολωνών αξιωματικών στο δάσος του Katyn την άνοιξη του 1943. Έχοντας και ο ίδιος προσωπική εμπειρία από το γεγονός, αφού ο πατέρας του ήταν ένα από τα θύματα του μαζικού αυτού εγκλήματος, ο σκηνοθέτης μας διηγείται μία ιστορία που έχει ως κεντρικό άξονα τις αγωνίες και το αντίκτυπο που φέρνει ο πόλεμος στις ζωές των ανθρώπων. Κι ενώ εδώ η ιστορική αλήθεια και η αποκατάστασή της έχει μία σημασία, αυτό που αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία δεν είναι παρά η περιγραφή της αλήθειας που με αδιαμφισβήτητο τρόπο βιώνει ο κάθε άνθρωπος καθημερινά.
Με λίγα λόγια, το “Katyn” προσπαθεί να επαναφέρει τα πράγματα σε μία βάση που συχνά ξεχνάμε ή αμελούμε. Μέσα από μία βαθιά και γεμάτη βιωματική εμπειρία καλλιτεχνική ματιά, μας υπενθυμίζει ότι πέρα από όσα λέγονται και γράφονται, είτε βρισκόμαστε στην Πολωνία της δεκαετίας του '40, είτε στην Ελλάδα του 2008, η πραγματική ιστορία και το νόημά της θα γράφεται, πάντα και κατά πρώτο λόγο, στις ίδιες τις ζωές των ανθρώπων.
Γιώργος Φιλιππόπουλος
yorgosfilippopoulos@yahoo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου