ΕΚΘΕΣΗ ΙΔΕΩΝ
Γράφει ο Μιχάλης Ρέππας
Ένα έργο τέχνης είναι μια προσομοίωση ζωής και το προσλαμβάνουμε ολοκληρωτικά ψυχοσωματικά όπως και τη ζωή. Και στη ζωή δεν υπάρχουν ειδικοί. Όποιος λέει πως ξέρει τη ζωή είναι ή πολύ απατεώνας ή πολύ ηλίθιος. Το ίδιο ισχύει και για την τέχνη. Η τέχνη όπως η θρησκεία, τα ήθη, οι ιδεολογίες, είναι κοινωνικά μορφώματα που αναδύονται μέσα στην κοινωνία και τη διαμορφώνουν και μόνο στην προοπτική του χρόνου μπορούμε να έχουμε μια απόσταση σχετικής ψυχραιμίας για να τα επεξεργαστούμε και να πούμε ποια από τα έργα τους υπήρξαν όντως αξιόλογα.
Ποιο ακριβώς, λοιπόν, είναι το επάγγελμα του κριτικού (ως ειδικού να βλέπει) δεν το ξέρω, αλλά το δέχομαι όπως και πολλά άλλα πράγματα που δεν κατανοώ. Φυσικά, δεν αγνοώ ταυτόχρονα ότι το θεμέλιο της δημοκρατίας είναι η ελεύθερη έκφραση της γνώμης. Αλλά δημοκράτης δεν σημαίνει «λέω ό,τι μου κατέβει στην γκλάβα». Δημοκράτης είναι ο πολίτης που αυτοπεριορίζεται γιατί σέβεται τα όρια του άλλου. Και για να περάσω στο προκείμενο, πριν από δύο εβδομάδες δημοσιεύτηκε στο «Αθηνόραμα» κριτική για την ταινία του Βάιντα «Κατύν». Μια απορριπτική κριτική που κατηγορούσε την ταινία ότι «παρουσίαζε το γεγονός της εξόντωσης του Κατύν ξεκομμένο από το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής».
Μπορεί βεβαίως η ταινία να μην αίρεται, κατά τη γνώμη του εν λόγω κριτικού, στο ύψος της μεγάλης τέχνης αλλά σίγουρα είναι μια πολύ σοβαρή καταγραφή ενός γεγονότος. Το 1940, στο Κατύν δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ 12.000 Πολωνοί αιχμάλωτοι από τους Σοβιετικούς. Αν μη τι άλλο, η ταινία είναι ένα δραματοποιημένο ντοκουμέντο. Και για να ανασκευάσεις την καταγγελία του πρέπει να γράψεις πολλές σελίδες τεκμηριωμένης ιστορικής μελέτης και όχι να πετάς ένα «ξεκομμένο από το ιστορικό πλαίσιο». Ήθελα να ήξερα ποια σύνδεση με το ιστορικό πλαίσιο μπορεί να δικαιολογήσει τη δολοφονία δώδεκα χιλιάδων; Ποια σταλινική ή χιτλερική άλγεβρα μπορεί να βγάλει έστω ένα επιχείρημα για μια μαζική εξόντωση; Μόνο η ηθική του Νταχάου και του Γκουλάγκ.
Και δεν φτάνει η ανερμάτιστη απόρριψη της ταινίας. Στη φωτογραφία που συνοδεύει την κριτική υπάρχει η ανήκουστη λεζάντα «ιστορικό ξεκατίνιασμα». Εδώ πια δεν τίθεται θέμα δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Εδώ ξεπερνιέται κάθε όριο σεβασμού στην ανθρώπινη ύπαρξη. Εδώ γίνεται ένα χιουμοριστικό λογοπαίγνιο όγδοης κατηγορίας εις βάρος των νεκρών. Γιατί η ταινία (ακόμα και αν είναι μονόπλευρή) περιέχει κάτι από τον πραγματικό θάνατο 12.000 ανδρών. Και ο θάνατος μόνο μιαν αντίδραση σηκώνει. Τη σιωπή.
ΠΗΓΗ:Real News
Γράφει ο Μιχάλης Ρέππας
Ένα έργο τέχνης είναι μια προσομοίωση ζωής και το προσλαμβάνουμε ολοκληρωτικά ψυχοσωματικά όπως και τη ζωή. Και στη ζωή δεν υπάρχουν ειδικοί. Όποιος λέει πως ξέρει τη ζωή είναι ή πολύ απατεώνας ή πολύ ηλίθιος. Το ίδιο ισχύει και για την τέχνη. Η τέχνη όπως η θρησκεία, τα ήθη, οι ιδεολογίες, είναι κοινωνικά μορφώματα που αναδύονται μέσα στην κοινωνία και τη διαμορφώνουν και μόνο στην προοπτική του χρόνου μπορούμε να έχουμε μια απόσταση σχετικής ψυχραιμίας για να τα επεξεργαστούμε και να πούμε ποια από τα έργα τους υπήρξαν όντως αξιόλογα.
Ποιο ακριβώς, λοιπόν, είναι το επάγγελμα του κριτικού (ως ειδικού να βλέπει) δεν το ξέρω, αλλά το δέχομαι όπως και πολλά άλλα πράγματα που δεν κατανοώ. Φυσικά, δεν αγνοώ ταυτόχρονα ότι το θεμέλιο της δημοκρατίας είναι η ελεύθερη έκφραση της γνώμης. Αλλά δημοκράτης δεν σημαίνει «λέω ό,τι μου κατέβει στην γκλάβα». Δημοκράτης είναι ο πολίτης που αυτοπεριορίζεται γιατί σέβεται τα όρια του άλλου. Και για να περάσω στο προκείμενο, πριν από δύο εβδομάδες δημοσιεύτηκε στο «Αθηνόραμα» κριτική για την ταινία του Βάιντα «Κατύν». Μια απορριπτική κριτική που κατηγορούσε την ταινία ότι «παρουσίαζε το γεγονός της εξόντωσης του Κατύν ξεκομμένο από το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής».
Μπορεί βεβαίως η ταινία να μην αίρεται, κατά τη γνώμη του εν λόγω κριτικού, στο ύψος της μεγάλης τέχνης αλλά σίγουρα είναι μια πολύ σοβαρή καταγραφή ενός γεγονότος. Το 1940, στο Κατύν δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ 12.000 Πολωνοί αιχμάλωτοι από τους Σοβιετικούς. Αν μη τι άλλο, η ταινία είναι ένα δραματοποιημένο ντοκουμέντο. Και για να ανασκευάσεις την καταγγελία του πρέπει να γράψεις πολλές σελίδες τεκμηριωμένης ιστορικής μελέτης και όχι να πετάς ένα «ξεκομμένο από το ιστορικό πλαίσιο». Ήθελα να ήξερα ποια σύνδεση με το ιστορικό πλαίσιο μπορεί να δικαιολογήσει τη δολοφονία δώδεκα χιλιάδων; Ποια σταλινική ή χιτλερική άλγεβρα μπορεί να βγάλει έστω ένα επιχείρημα για μια μαζική εξόντωση; Μόνο η ηθική του Νταχάου και του Γκουλάγκ.
Και δεν φτάνει η ανερμάτιστη απόρριψη της ταινίας. Στη φωτογραφία που συνοδεύει την κριτική υπάρχει η ανήκουστη λεζάντα «ιστορικό ξεκατίνιασμα». Εδώ πια δεν τίθεται θέμα δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Εδώ ξεπερνιέται κάθε όριο σεβασμού στην ανθρώπινη ύπαρξη. Εδώ γίνεται ένα χιουμοριστικό λογοπαίγνιο όγδοης κατηγορίας εις βάρος των νεκρών. Γιατί η ταινία (ακόμα και αν είναι μονόπλευρή) περιέχει κάτι από τον πραγματικό θάνατο 12.000 ανδρών. Και ο θάνατος μόνο μιαν αντίδραση σηκώνει. Τη σιωπή.
ΠΗΓΗ:Real News
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου