Εισιτήρια σε ελεύθερη πτώση

Aπό τον Γιάννη Ζουμπουλάκη
Το ΒΗΜΑ, 09/11/2008

Τη χειρότερη κρίση τους βιώνουν οι ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες καθώς ο κόσμος δεν πάει πια σινεμά «όπως παλιά». Οι λόγοι, αρκετοί. Οσο για το μέλλον, μόνο ευοίωνο δεν διαγράφεται
Οποιος αποφασίσει να πάει κινηματογράφο Παρασκευή, Σάββατο, ακόμη και Κυριακή, θα εντυπωσιαστεί από την προσέλευση του κόσμου στις αίθουσες και σε ορισμένες περιπτώσεις θα αγανακτήσει από τις ουρές στα ταμεία. Διόλου απίθανο να σκεφθεί ότι οι κινηματογραφικές αίθουσες διάγουν περίοδο ευδαιμονίας. Και όμως η εικόνα είναι παραπλανητική. Πρώτον, ισχύει μόνο για τις προβολές του Σαββατοκύριακου. Δεύτερον, δεν ισχύει για όλες τις ταινίες. Και, τρίτον, σίγουρα δεν ισχύει για όλες τις αίθουσες. Στην πραγματικότητα, οι αίθουσες, κυρίως οι μεμονωμένες, περνούν μία από τις χειρότερες κρίσεις της πρόσφατης ιστορίας τους και, με εξαίρεση όσες εξακολουθούν να διατηρούν υψηλό προφίλ και στάνταρντ (ενδεικτικά αναφέρουμε τους κινηματογράφους Απόλλων, Αττικόν και Δαναός), μετά βίας κατορθώνουν να επιβιώσουν.

Αδεια καθίσματα

Οι εφετινές «απώλειες» είναι πολλές: το Αστρον της Κηφισιάς πρόκειται να γκρεμιστεί. Το Πλάζα, επίσης στην Κηφισιάς, έχει κλείσει, το ίδιο και η Καλυψώ, μία από τις ιστορικότερες αίθουσες της Καλλιθέας. Λουκέτο μπήκε στη Ζέα του Πειραιά. Η Ζίνα της λεωφόρου Αλεξάνδρας έχει μετατραπεί σε θέατρο αφού δεν «έβγαινε». Πληροφορίες λένε ότι αίθουσες όπως η Μαργαρίτα του Χαλανδρίου και ο Φοίβος του Περιστερίου κινδυνεύουν με εξώσεις. Ο Φοίβος και το Cine City είναι οι μοναδικές αίθουσες του Περιστερίου που εξακολουθούν να λειτουργούν σε μια περιοχή όπου κάποτε υπήρχαν 20 κινηματογράφοι. Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα στο Αιγάλεω: από τα 16 σινεμά, χειμερινά και θερινά, που λειτουργούσαν κάποτε δεν έχει απομείνει κανένα.

Οσοι θεωρήσουν ότι στην απέναντι όχθη οι πολυκινηματογράφοι είναι κερδισμένοι θα βγουν γελασμένοι. Ο «εχθρός» των μεμονωμένων αιθουσών επίσης αντιμετωπίζει προβλήματα. Τα Ster Cinemas στο Ιλιον και στην Αχαρνών δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν όνομα στην αγορά αντίστοιχο των Village. Μιλώντας για τα Village θυμίζουμε ότι εκείνο του Αμαρουσίου, ο πρώτος πολυκινηματογράφος στην Ελλάδα, αποτελεί από πέρυσι παρελθόν, την ώρα που οι απογευματινές παραστάσεις στα Village του Ρέντη, του Φαλήρου και του Παγκρατίου γίνονται για δυο-τρεις ανθρώπους. Ακόμη και η κίνηση των ταξί έχει πέσει στου Ρέντη, όπως μας πληροφόρησε οδηγός ταξί της περιοχής.

Αίθουσες όπως το Αττικόν όμως μπορούν επίσης να δεχθούν πλήγματα. Π.χ., στην πρεμιέρα της εκεί, την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου, η τελευταία ταινία του Φράνσις Φορντ Κόπολα «Νεότητα χωρίς νιότη» έκοψε μόλις 29 εισιτήρια. Πόσο κακή μπορεί να ήταν; Επίσης, την προπερασμένη Πέμπτη το «Ζήτημα τιμής», με τους Εντουαρντ Νόρτον και Κόλιν Φάρελ, διανεμήθηκε σε 46 κόπιες σε όλη την Ελλάδα. Εκοψε μόλις 2.648 εισιτήρια την πρώτη ημέρα. Με την απλή μέθοδο των τριών αυτό σημαίνει ότι σε μία ημέρα την ταινία είδαν 57 άνθρωποι ανά αίθουσα και στις τρεις προβολές.

«Η κατάσταση θυμίζει Αύγουστο» δήλωσε στο «Βήμα» εκπρόσωπος κινηματογραφικής εταιρείας συγκρίνοντας την τρέχουσα περίοδο με την παραδοσιακά χειρότερη κινηματογραφική περίοδο από πλευράς εισιτηρίων. «Υπάρχει μια πτώση στα εισιτήρια της τάξεως του 40% συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρυσι».

Εποχή «αρπαχτής»

Τα αίτια για αυτή την κατάσταση είναι πολλά. Το προφανές είναι η γενικότερη οικονομική κρίση, η οποία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη τη χώρα μας. Αυτή τη στιγμή ο κινηματογράφος, με το εισιτήριο να κοστίζει κατά μέσον όρο 8 ευρώ, δεν αποτελεί πλέον μέσο λαϊκής ψυχαγωγίας αλλά είδος πολυτελείας - πόσο μάλλον όταν το φαινόμενο του δωρεάν downloading ταινιών από το Διαδίκτυο δείχνει να γιγαντώνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι μια κινηματογραφική έξοδος δεν περιορίζεται στο εισιτήριο. Συνδυάζεται με παράπλευρα έξοδα: μια τριμελής οικογένεια δεν πέφτει ποτέ κάτω από 50 ευρώ άπαξ και αποφασίσει να πάει σινεμά.

Εν τω μεταξύ οι περισσότερες μονές αίθουσες δεν έχουν προνοήσει για την αναβάθμισή τους απομακρύνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τους θεατές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Αφαία στην Καλλιθέα. Ενώ ξεκίνησε ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα με τίτλο «Φεστιβάλ κάθε μέρα», δεν έχει τα φόντα να στηρίξει τις ταινίες της καθώς «παραμένει η ίδια που ήταν στη δεκαετία του '80», όπως παρατήρησε μια θεατής που την επισκέφθηκε για να παρακολουθήσει μια ταινία. Και ήταν μόνη της.

«Λόγω των συνθηκών της αγοράς, είτε ελεγχόμενες είναι αυτές είτε όχι, οι περισσότεροι διανομείς είμαστε αναγκασμένοι να κυκλοφορούμε την πλειονότητα των ταινιών εν είδει αρπαχτής» παραδέχεται η διανομέας Πέγκυ Καρατζοπούλου της PCV, επισημαίνοντας ότι τα εισιτήρια της προηγούμενης σεζόν (2007-2008) ήταν λιγότερα από εκείνα της σεζόν 2006-2007. Υπήρξε μεν αύξηση των εισιτηρίων των ελληνικών ταινιών, ωστόσο σε καθημερινή βάση παρατηρείται σταθερή πτωτική πορεία ανά οθόνη και ανά κόπια.

Υπερπροσφορά
--------------------------------------------------------------------------------


Μια φωτογραφία τα λέει όλα. Μετρημένοι στα δάχτυλα θεατές σε κεντρική αίθουσα της Αθήνας για να παρακολουθήσουν βραδινή παράσταση καθημερινής του «Αυστηρώς κατάλληλο» των Μιχάλη Ρέππα - Θανάση Παπαθανασίου. Σε 47 αθηναϊκές αίθουσες και σε διάστημα δύο εβδομάδων η ταινία έχει φθάσει τις 73.000 εισιτήρια, σύμφωνα με την εταιρεία διανομής της


--------------------------------------------------------------------------------

«Στα φεστιβάλ οι ταινίες γεμίζουν τις αίθουσες αλλά στην εμπορική διανομή τους οι ίδιες ταινίες προβάλλονται σε άδεια καθίσματα». Στις ημέρες μας η φράση του φινλανδού σκηνοθέτη Ακι Καουρισμάκι ανταποκρίνεται όσο ποτέ άλλοτε στην πραγματικότητα. Η κατάσταση δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο από την υπερπροσφορά κινηματογραφικών εταιρειών διανομής που «ειδικεύονται» στις μικρές, εναλλακτικές ταινίες. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 14(!) «μικρές» εταιρείες «καλλιτεχνικών» ταινιών.

«Ο αριθμός των ταινιών που εισάγονται στην Ελλάδα είναι υπερβολικά μεγάλος, με αποτέλεσμα η αγορά να μην αντέχει την υπερπροσφορά εναλλακτικών ταινιών» θεωρεί ο Ζήνος Παναγιωτίδης της Rosebud, διανομέας με μεγάλη εμπειρία στον χώρο. Πόσο μάλλον σήμερα που το κινηματογραφόφιλο κοινό είναι πολύ πιο περιορισμένο από ό,τι ήταν τη δεκαετία του '80 ή του '90, σύμφωνα με τον Αλέκο Λάμπρου, ιδιοκτήτη της αίθουσας Πτι Παλαί. Οταν σε έναν μήνα οι νέες ταινίες δεν «πέφτουν» ποτέ κάτω από τις 30, αυτό σημαίνει μία ταινία ανά ημέρα, πράγμα ανέφικτο για την αντοχή ακόμη και των πιο σκληροπυρηνικών κινηματογραφόφιλων.

Αν σε μία εδομάδα διανεμηθούν πέντε μικρές, σινεφίλ ταινίες, μόνο η μία, το πολύ δύο θα κινηθούν ικανοποιητικά. Οι υπόλοιπες θα ξεχαστούν και θα εξαφανιστούν. Ετσι έχουν αφανιστεί οι «move over αίθουσες», όπως αποκαλούνται οι αίθουσες που φιλοξενούν ταινίες Β' προβολής. «Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που έκλεισε το Αλφαβίλ» μας είπε ο Δημήτρης Στεργιάκης, πρώην διαχειριστής του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι εννέα ταινίες που διανεμήθηκαν την εβδομάδα που ξεκίνησε την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου. Από τις εναλλακτικές μόνο το «Happy go lucky» του Μάικ Λι και το «Hunger» του Στιβ Μακ Κουίν μπόρεσαν να παραμείνουν όρθιες. Οι υπόλοιπες, όπως η «Νεότητα χωρίς νιότη», ο «Γιις του Rambow» και το «Madeinusa», εξαφανίστηκαν. Γενικότερα, όμως, για τις εναλλακτικές ταινίες τα νούμερα είναι αποκαρδιωτικά: το «Mr. Lonely» έκοψε 400 εισιτήρια, η «Τέχνη της αρνητικής σκέψης» 300 και το πολυδιαφημισμένο κινεζικό δράμα «Εμπιστεύσου την αγάπη» μόλις 600.

Προσεκτικά βήματα

Η έξυπνη διανομή μπορεί να κάνει τη διαφορά, μόνο όμως αν η ίδια η ταινία προσφέρεται για κάτι τέτοιο. Ο Ζ. Παναγιωτίδης επέλεξε δύο σπάνιες ταινίες για επανέκδοση, τον «Κομφορμίστα» και το «Εγώ είμαι η Κούβα». Σε μία αίθουσα η καθεμιά τα πήγε θαυμάσια.

Η ταινία όμως που κλέβει εφέτος την παράσταση από πλευράς στρατηγικής διανομής είναι το «Ανάμεσα στους τοίχους» του Λοράν Καντέ. Η πορεία της ξεκίνησε αργά από τις Κάννες, όπου τον περασμένο Μάιο απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα. Ανοιξε τις «Νύχτες Πρεμιέρας» τον Σεπτέμβριο, έγινε θέμα συζήτησης και διανεμήθηκε έναν μήνα αργότερα έχοντας δημιουργήσει θετικό κλίμα. Σήμερα «σκίζει» έχοντας φθάσει τα 25.000 εισιτήρια. Προβάλλεται όμως μόνο σε δύο αθηναϊκές αίθουσες, κάτι που μπορεί να προκαλεί τον εκνευρισμό στους θεατές που δεν έχουν ακόμη κατορθώσει να τη δουν (η ταινία αφήνει έξω κόσμο) αλλά δικαιώνει ως επιτυχία τον διανομέα της καθώς η πορεία της έχει διάρκεια. Αν η ίδια ταινία είχε βγει με παραπάνω κόπιες σε περισσότερες αίθουσες και χωρίς την «προεργασία» που έγινε, το πιθανότερο είναι ότι σύντομα θα «βάλτωνε» και θα παιζόταν μπροστά σε άδεια καθίσματα.